सदाबहार खबरको रफ्तार ....
चैत्र १६, २०८० शुक्रबार
March 29, 2024
होमपेज
राजनीति बिचार अन्तरबार्ता स्वास्थ्य शिक्षा अर्थ/बजार खेलकुद अन्तराष्ट्रिय

नियात्रा र संस्मरण मिश्रित सुन्दर फूल

२०८० जेठ ७, आइतबार
शेयर गर्नुहोस:
फन्ट परिवर्तन गर्नुहोस:

काठमाण्डौः उर्वर विधा नियात्राको लहरमा एउटा अर्को रोचक र ज्ञानवद्र्धक नियात्रा र संस्मरणको सङ्ग्रह थपिएको छ– विजय चालिसेको ‘मरुभूमिको फूल’ ।  मूलतः कथाकारको रूपमा सुपरिचित चालिसेका यसअघि विविध विषयका छ दर्जन पुस्तक प्रकाशित छन् ।

कृतिको पहिलो खण्डमा नियात्रा र दोस्रो खण्डमा संस्मरण छन् । अवसर र साधन–सामथ्र्यले भ्याएसम्म घुम्नु, लेख्नु र विगतका सम्झनाहरूलाई सुरक्षित राख्ने प्रयास गर्नु मेरो रुचिको विषय हो भन्ने लेखकको भनाइलाई मनन गर्दा साँच्चै नै उहाँमा यो रुचि अद्भूत देखिन्छ । कृतिको पहिलो नियात्रा ‘श्रीभावर लेकमा मृत्युस्पर्श’ले यसको पुष्टि पनि गर्छ । सुदूरपश्चिम जिल्लाका हिमाच्छादित तारेभीरको यात्रा कम रोमाञ्चक छैन । हिउँमा कहीँ चार हातखुट्टा र कहीँ बुट्यान समात्दै ज्यान जोगाएको प्रसङ्ग आउँदा पाठकको मन नै सिरिङ्ग हुन्छ । २८ वर्षअघि २८ वर्षकै उमेरमा गरिएको यो रोमाञ्चक यात्रासँगै त्यो बेलाको बझाङी समाजको सम्भ्रान्त दम्भ पनि लेखकले उदाङ्गो पारिदिनु भएको छ । यसैगरी राष्ट्रिय विकास सेवामा डोटी गएर डोटेली समाजको आर्थिक–सामाजिक तथा लोकसंस्कृति र साहित्यबारे मिहिन ढङ्गले अध्ययन गर्न पाएको प्रसङ्ग ‘मेरो सम्झनामा डोटी’ नियात्रामा रहेको छ ।

पुष्पलाल स्मृति पार्कमा निर्माण गरिने गोपालप्रसाद रिमालको सालिक शिलान्यासका साथै कथाकार नवराज शर्मा तिमिल्सिनाको कथासङ्ग्रह ‘मट्याइलो सुगन्ध’को लोकार्पणमा हेटौँडा गएको वृत्तान्त ‘हेटौँडामा क्रान्तिद्रष्टाको सालिक’मा छ । यस्तै मुक्तिनाथ जाँदा श्रीमतीलाई लेक लागेर हावाईजहाजबाट फर्कनुपरेको तर आपूm सवार हवाईजहाजको कम्पनीले पैसा तिरेपछि पनि टिकट नदिएर देखाएको गैरजिम्मेवारीको चरम रूप ‘टिकटबिनाको रोमाञ्चक यात्रा’मा प्रकट भएको छ । ‘चितवनको चिसो रात’मा पत्रकारिताको तालिम कार्यक्रम उद्घाटनमा प्रमुख अतिथिका रूपमा चितवन पुग्दा आयोजकको व्यवहारले भोग्नुपरेको दुःखका साथै जाडोले थरथर काम्नुपरेको विवशता छ ।

कृतिका तीनवटा विदेश यात्रामध्ये ‘मरुभूमिको फूल’ नियात्रा माउन्ट अबुको यात्रामा आधारित छ । भारतको राजस्थान प्रान्तमा पर्ने माउन्ट अबुका तलाउ, मन्दिर, उद्यान, चट्टान निर्मित संरचना आकर्षणका केन्द्र बनेका छन् । लाहोरको पार्क, उद्यान हेर्दा नेपालको धुले रत्नपार्क झल्झली सम्झिनुभएको छ– ‘म लाहुरेको लाहोर यात्रा’मार्फत । यस्तै ‘शान्तिगीत गाइरहेछ हिरोसिमा’मार्फत युद्धप्रति घृणा र र शान्तिप्रति प्रेमभाव जगाउन हिरोसिमा शान्तिस्मृति सङ्ग्रहालयले विश्वभरि याचना गरिरहेको छ । यी नियात्राहरूमा लेखकले पाठकलाई सँगै डो-याएर आफू पुगेको ठाउँ शब्दको माध्यमद्वारा घुमाउन सफल हुनु भएको छ ।

कृतिको संस्मरण खण्डमा भने बाह्रवटा संस्मरण छन् । ‘सम्झनाको तरेलीमा तीन दशकीय कथायात्रा’, ‘गुरु गोरखापत्रको गौरव’, ‘मेरो चित्रपटमा बौद्ध’, ‘बिदाइ जीवनको लामो कालखण्डसँग’ आदि रहेका छन् । यी संस्मरणहरूमा लेखकको बालापन र स्कुले जीवन बितेको काठमाडौँको आरुबारी र चाबहिल क्षेत्रको मीठो-तीतो दुवै सम्झना छ । यस्तै कथा लेख्न प्रेरणा दिने व्यक्ति, घटना र प्रसङ्गको चर्चा विशद रूपमा गरिएको छ । जीवनको ऊर्जाशील समय बिताएको स्थल गोरखापत्र संस्थान र पशुपति क्याम्पससँगको सम्बन्ध भावनात्मक रूपमै प्रकट भएको छ । बहत्तर सालको भूकम्पको त्रासदीलाई पनि मिहिन ढङ्गले उतारिएको छ । संस्मरणको नाममा झिँजो लाग्ने गन्थन कहीँ कतै छैन । बरु तत्कालीन समयको सामाजिक, आर्थिक, भौगोलिक, सांस्कृतिक पक्षकाबारेमा यी संस्मरणले जानकारी दिन्छन् ।

नियात्रा तथा संस्मरण दुवैमा देशको राजनीतिक विसङ्गति, प्रशासनिक विकृति, सामाजिक पछौटेपन, अन्धविश्वास, छुवाछूत, योजनाविहीन सहरीकरण आदिमाथि प्रहार छ । भाषा, शैली रोचक र आकर्षक छन् । त्यसैले यो कृति नियात्रा र संस्मरण मिश्रित सुुन्दर पूmलका रूपमा नेपाली साहित्यमा रहिरहने छ ।

कृति : मरुभूमिको फुल

विधा : नियात्रा-संस्मरण

प्रकाशन : २०७७

प्रकाशक : बी.एन. पुस्तक संसार प्रालि.

मूल्य : २५०

गोरखापत्र

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?

तपाइको प्रतिक्रिया राख्नुहोस्

सम्बन्धित समाचार

साहित्यका पारखी बालकृष्ण

‘जून ओर्लेको रात’ बजारमा

अविरल जनसाहित्य यात्रामा पौडेलका कविता

तीन स्रष्टालाई ‘वानीरा पुरस्कार’

कार्यकारी अध्यक्षद्वारा लिखित ‘शहरक भीडमे एसगर हम’ सार्वजनिक

केदार पोखरेलको कविता सङ्ग्रह ‘मान्छे मार्ने तलाउ’को लोकार्पण

विश्वमञ्चमा नेपालीले उल्लेखनीय प्रगति गरेका छन् : प्रधानमन्त्री

चैत १७ गते बृहत् ‘साङ्गीतिक गजल गुञ्जन’

एक हजार एक सय वढी पृष्ठको संग्रहणीय पुस्तक सार्वजनिक

सहित्यकार लामाको ‘स्मृतिका बिम्बहरू’ विमोचन

‘देय् नइगु बाखं’ सार्वजनिक

‘नदीको राजमार्ग’माथि परिचर्चा